Нэг удаагийн хог хаягдлыг багасгахын тулд сав баглаа боодлын тухай ярихдаа эрчим хүчний хэрэглээ болон хэрэглээний өмнөх практикт анхаарлаа хандуулахыг мэргэжилтнүүд уриалж байна.
Өндөр чулуужсан түлш, хог хаягдлын менежментийн буруу туршлагаас үүдэлтэй хүлэмжийн хий (ХҮ) нь Африкийн өнгөлгөөний салбарт тулгарч буй тэргүүлэх хоёр сорилт бөгөөд иймээс салбарын тогтвортой байдлыг хамгаалаад зогсохгүй, үнэ цэнийн сүлжээн дэх үйлдвэрлэгчид болон тоглогчдыг бизнесийн зардал багатай, өндөр орлоготой байлгах тогтвортой шийдлүүдийг шинээр бий болгох зайлшгүй шаардлагатай байна.
Мэргэжилтнүүд одоо бүс нутаг 2050 он гэхэд цэвэр тэг болж, бүрэх үйлдвэрлэлийн өртгийн сүлжээний эргэлтийг өргөжүүлэх юм бол нэг удаагийн хог хаягдлыг багасгахын тулд сав баглаа боодлын тухай ярихдаа эрчим хүчний хэрэглээ болон хэрэглээний өмнөх практикт анхаарлаа хандуулахыг уриалж байна.
Өмнөд Африк
Өмнөд Африкт эрчим хүчний бүрэх үйлдвэрүүдийн үйл ажиллагаанд чулуужсан эрчим хүчний эх үүсвэрээс ихээхэн хамааралтай, хог хаягдлыг зайлуулах сайн зохицуулалттай, мөрддөг журам байхгүй байгаа нь тус улсын зарим бүрэх компаниудыг цэвэр эрчим хүчний хангамж, савлагааны шийдлүүдэд хөрөнгө оруулалт хийхээс өөр аргагүйд хүргэж байна.
Тухайлбал, хүнсний бүтээгдэхүүн, ундаа, үйлдвэрлэлийн зориулалттай байгаль орчинд ээлтэй хатуу хуванцар сав баглаа боодлын дизайн, үйлдвэрлэлээр мэргэшсэн Кейптаун хотод төвтэй Polyoak Packaging компани нь үйлдвэрлэлийн салбар, тэр дундаа өнгөлгөөний үйлдвэрлэлтэй хэсэгчлэн холбоотой байдаг уур амьсгалын өөрчлөлт, хуванцар бохирдол нь дэлхийн хоёр "муу асуудал" боловч үүнийг шийдвэрлэх арга замуудыг зах зээлд нийлүүлэх боломжтой гэжээ.
Тус компанийн борлуулалтын менежер Кон Гибб 2024 оны 6-р сард Йоханнесбург хотноо хэлэхдээ, эрчим хүчний салбар нь хүлэмжийн хийн ялгарлын 75 гаруй хувийг эзэлж байгаа бөгөөд дэлхийн эрчим хүчний салбар нь чулуужсан түлшнээс гаралтай. Өмнөд Африкт чулуужсан түлш нь тус улсын нийт эрчим хүчний 91 хүртэлх хувийг эзэлдэг бол дэлхийн хэмжээнд энэ нь 80% бөгөөд үндэсний цахилгаан эрчим хүчний хангамжид нүүрс давамгайлж байна.
"Өмнөд Африк нь G20-ийн орнуудын нүүрстөрөгчийн хийн эрчим хүчийг хамгийн ихээр ялгаруулдаг дэлхийн 13 дахь том хүлэмжийн хий ялгаруулдаг" гэж тэр хэллээ.
Өмнөд Африкийн эрчим хүчний байгууллага Эском нь "АНУ, Хятад хоёрыг нийлүүлснээс ч илүү хүхрийн давхар исэл ялгаруулдаг учраас хүлэмжийн хийн дэлхийн шилдэг үйлдвэрлэгч" гэж Гибб тэмдэглэв.
Хүхрийн давхар ислийн өндөр ялгарал нь Өмнөд Африкийн үйлдвэрлэлийн үйл явц, системд нөлөөлж, цэвэр эрчим хүчний сонголтуудыг бий болгох хэрэгцээг бий болгодог.
Шатахууны түлшнээс үүдэлтэй ялгарлыг бууруулах, өөрийн үйл ажиллагааны зардлыг бууруулах дэлхийн хүчин чармайлтыг дэмжих, мөн Eskom-ын зардлаас үүдэлтэй байнгын ачааллыг бууруулах хүсэл эрмэлзэл нь Полиоакийг сэргээгдэх эрчим хүч рүү хөтөлж, тус компани жил бүр бараг 5.4 сая кВт.цаг эрчим хүч үйлдвэрлэдэг.
Үүсгэсэн цэвэр эрчим хүч нь "жилд 5,610 тонн CO2 ялгаруулалтыг хэмнэж, жилд 231,000 модыг шингээж авах шаардлагатай" гэж Гибб хэлэв.
Хэдийгээр сэргээгдэх эрчим хүчний шинэ хөрөнгө оруулалт Полиоакийн үйл ажиллагааг дэмжихэд хангалтгүй байгаа ч тус компани үйлдвэрлэлийн үр ашгийг нэмэгдүүлэхийн тулд ачааллын үед тасралтгүй эрчим хүчний хангамжийг хангахын тулд генераторуудад хөрөнгө оруулалт хийсэн.
Гибб хэлэхдээ, Өмнөд Африк бол дэлхийн хог хаягдлын менежментийн хамгийн муу туршлага бүхий орнуудын нэг бөгөөд өрхийн 35 хүртэлх хувь нь хог хаягдлыг цуглуулдаггүй улс оронд дахин ашиглах боломжгүй, дахин ашиглах боломжгүй хог хаягдлын хэмжээг багасгахын тулд бүрэх үйлдвэрлэгчид сав баглаа боодлын инновацийн шийдлийг хэрэгжүүлэх шаардлагатай байна. Гиббийн хэлснээр үүссэн хог хаягдлын ихээхэн хэсгийг хууль бусаар асгаж, гол төлөв албан бус суурин газруудыг өргөжүүлж байгаа нууруудад булдаг.
Дахин ашиглах боломжтой сав баглаа боодол
Хог хаягдлын менежментийн хамгийн том сорилт нь хуванцар болон бүрээсийн сав баглаа боодлын фирмүүд бөгөөд ханган нийлүүлэгчид шаардлагатай бол дахин ашиглах боломжтой, удаан эдэлгээтэй, дахин ашиглах боломжтой сав баглаа боодолоор дамжуулан байгаль орчинд үзүүлэх ачааллыг бууруулах боломжтой байдаг.
2023 онд Өмнөд Африкийн Ойн аж ахуй, загас агнуур, байгаль орчны газар нь металл, шил, цаас, хуванцар сав баглаа боодлын материалын урсгалын дөрвөн ангиллыг багтаасан тус улсын савлагааны удирдамжийг боловсруулсан.
Уг удирдамж нь "бүтээгдэхүүний дизайныг сайжруулах, үйлдвэрлэлийн практикийн чанарыг нэмэгдүүлэх, хог хаягдлаас урьдчилан сэргийлэх замаар хогийн цэгт хаягдах сав баглаа боодлын хэмжээг багасгахад" туслах зорилготой гэж тус хэлтэс мэдэгдэв.
"Энэхүү сав баглаа боодлын удирдамжийн нэг гол зорилго нь бүх төрлийн сав баглаа боодлын дизайнеруудад дизайны шийдвэрийнхээ байгаль орчинд үзүүлэх нөлөөг илүү сайн ойлгоход туслах, ингэснээр сонголтыг хязгаарлахгүйгээр байгаль орчны сайн туршлагыг сурталчлах явдал юм" гэж DFFE-ийн сайд асан Криси Барбара хэлжээ.
Полёакт Гибб хэлэхдээ, компанийн удирдлага "модыг аврахын тулд хайрцагыг дахин ашиглахад" анхаарлаа хандуулсан цаасан савлагаагаа урагшлуулж байна. Полиоакийн хайрцгийг аюулгүй байдлын үүднээс хүнсний зориулалтын картонон хавтангаар хийдэг.
"Нэг тонн нүүрстөрөгчийн хавтан үйлдвэрлэхэд дунджаар 17 мод шаардлагатай" гэж Гибб хэлэв.
"Манай картон хайрцагыг буцааж өгөх схем нь хайрцаг бүрийг дунджаар таван удаа дахин ашиглах боломжийг олгодог" гэж тэр нэмж хэлээд 2021 онд 1600 тонн шинэ хайрцаг худалдаж авч, дахин ашиглах нь 6,400 модыг аврах болно."
Гиббийн тооцоолсноор жил гаруйн хугацаанд картон савыг дахин ашигласнаар 108,800 мод авардаг нь 10 жилийн дотор нэг сая модтой тэнцэнэ.
DFFE-ийн тооцоолсноор сүүлийн 10 жилийн хугацаанд тус улсад 12 сая гаруй тонн цаас, цаасан савлагааг дахин боловсруулахад зориулж гаргаж авсан бөгөөд 2018 онд нөхөн сэргээгдэх цаас, сав баглаа боодлын 71 гаруй хувийг цуглуулж, 1,285 сая тонныг цуглуулсан байна.
Гэхдээ Африкийн олон орны нэгэн адил Өмнөд Африкт тулгараад байгаа хамгийн том сорилт бол хуванцар, ялангуяа хуванцар үрэл, үрэл зэргийг эмх замбараагүй устгах явдал юм.
"Хуванцар үйлдвэрлэл нь үйлдвэрлэх, түгээх байгууламжаас хүрээлэн буй орчинд хуванцар үрэл, ширхэг эсвэл нунтаг асгарахаас урьдчилан сэргийлэх ёстой" гэж Гибб хэлэв.
Одоогоор Полёак нь хуванцар үрэл Өмнөд Африкийн борооны ус зайлуулах суваг руу орохоос нь өмнө урьдчилан сэргийлэх зорилготой "энэ үрлэн хөтчийг барьж ав" нэртэй кампанит ажил явуулж байна.
"Харамсалтай нь хуванцар үрэл нь борооны ус зайлуулах хоолойгоор дамжин далай руу урсаж, улмаар далайн эрэг рүү урсдаг олон загас, шувуудын амттай хоол гэж андуурдаг."
Хуванцар үрэл нь дугуйны тоосноос гаргаж авсан микропластик, нейлон болон полиэстр материалтай хувцасыг угааж, хатаах явцад үүссэн микрофибрээс гаралтай.
Микропластикийн 87-аас доошгүй хувийг авто замын тэмдэглэгээ (7%), микрофибр (35%), хотын тоос (24%), дугуй (28%), дугуй (0.3%) зэргийг худалдаалж байна.
DFFE-ийн хэлснээр Өмнөд Африкт "биологийн задрал, бордоо савлагааг ялгах, боловсруулах томоохон хэмжээний хэрэглээний дараах хог хаягдлын менежментийн хөтөлбөр байхгүй байна.
"Үүний үр дүнд эдгээр материалууд нь албан болон албан бус хог цуглуулагчдад ямар ч үнэ цэнэгүй байдаг тул бүтээгдэхүүн нь байгальд үлдэх эсвэл хамгийн сайндаа л хогийн цэгт үлдэх магадлалтай" гэж DFFE хэлэв.
Энэ нь Хэрэглэгчийн эрхийг хамгаалах тухай хуулийн 29, 41-р хэсэг, Стандартын тухай хуулийн 2008 оны 27(1) ба {2) хэсэгт бүтээгдэхүүний орц, гүйцэтгэлийн шинж чанарын талаар худал, төөрөгдүүлсэн, хууран мэхэлсэн мэдүүлэг, түүнчлэн бизнес эрхлэгчид Өмнөд Африкийн үндэсний стандартыг зөрчсөн бусад бүтээгдэхүүнтэй нийцүүлэн худал мэдүүлэх, үйл ажиллагаа явуулахыг хориглосон байгаа хэдий ч. SABS-ийн."
Богино болон дунд хугацаанд DFFE нь компаниудад бүтээгдэхүүн, үйлчилгээнийхээ байгаль орчинд үзүүлэх нөлөөллийг амьдралынхаа туршид бууруулахыг уриалж байна "Уур амьсгалын өөрчлөлт, тогтвортой байдал нь өнөөгийн нийгэмд тулгарч буй хамгийн том сорилт бөгөөд энэ нь хамгийн чухал юм."
Шуудангийн цаг: 2024 оны 8-р сарын 22-ны хооронд
